Należy przypomnieć, że idea utworzenia liceów wojskowych zrodziła się w latach 80. XX wieku - w okresie, kiedy nasze siły zbrojne przechodziły kryzys społecznego zaufania związany z wydarzeniami stanu wojennego.

Chętnych do podjęcia nauki w szkołach oficerskich czy akademiach wojskowych było tak mało, że na jednego kandydata przypadało kilka wolnych miejsc. W Polsce w tamtym czasie funkcjonowały już 2 Licea Lotnicze (LL) w Dęblinie i Zielonej Górze oraz Wojskowe liceum Muzyczne (WLM) w Gdańsku.

Docelowo powstało 5 Ogólnokształcących Liceów Wojskowych (OLW): w Lublinie, w Toruniu, we Wrocławiu oraz Olsztynie i Częstochowie, które funkcjonowały łącznie w latach 1985-1995.

Wzorcem dla tego przedsięwzięcia było sprawdzone rozwiązanie funkcjonujących Korpusów Kadetów „szkół wojskowych dla małoletnich", istniejących w naszym kraju w latach 1918-1939 i 1944-1956.

W przypadku patronów w niektórych przypadkach były to kompromisy

Oto wykaz Patronów:

• Liceum Lotnicze (LL) w Dęblinie - kpt. pil. Franciszek Żwirko i inż. pil. Stanisław Wigura.

• Liceum Lotnicze (LL) w Zielonej Górze - kpt. pil. Eugeniusz Horbaczewski.

• Wojskowe Liceum Muzyczne (WLM) w Gdańsku - Karol Kurpiński.

• Ogólnokształcące Liceum Wojskowe (OLW) w Lublinie – mjr Alojzy Sroga.

• Ogólnokształcące Liceum Wojskowe (OLW) w Toruniu - ppor. Ryszard Kulesza.

• Ogólnokształcące Liceum Wojskowe (OLW) we Wrocławiu – mjr Piotr Wysocki.

• Ogólnokształcące Liceum Wojskowe (OLW) w Częstochowie - Andrzej Frycz Modrzewski.

• Ogólnokształcące Liceum Wojskowe (OLW) w Olsztynie - brak patrona.

Tu wyjaśnienie nieścisłości stopnia wojskowego Piotra Wysockiego patrona OLW we Wrocławiu, który był pułkownikiem, nie majorem. Tadeusz Łepkowski autor biografii Piotra Wysockiego podaje stopień majora, a "pułkownik" używa w cudzysłowie, ponieważ nie udało się mu odszukać potwierdzenia w dokumentach. Dopiero odnaleziony pamiętnik Piotra Wysockiego wydany w 2006 roku przez wydawnictwo WAT potwierdził, że "w czasie trwania powstańczej kampanii dosłużył się stopnia pułkownika".

Patron OLW we Wrocławiu Pułkownik Piotr Wysocki był przywódcą sprzysiężenia podchorążych, które doprowadziło do wybuchu powstania listopadowego. Słowami „Polacy! Wybiła godzina zemsty. Dziś umrzeć lub zwyciężyć potrzeba! Idźmy, a piersi wasze niech będą Termopilami dla wrogów” poderwał do powstania uczących się podchorążych, przerywając im zajęcia z taktyki. Jego odwaga oraz męstwo wzbudzały powszechny podziw i uznanie wśród współtowarzyszy walki. Jego mottem były słowa „Wszystko dla Ojczyzny - nic dla mnie”, te właśnie słowa wyryte są na jego grobie.

Kpt. pil. Eugeniusz Horbaczewski, patron Liceum Lotniczego w Zielonej Górze - nie doczekał się publikacji w serii wydawniczej "Patroni Liceów Wojskowych". Powodem prawdopodobnie jest to, że szkoła otrzymała imię kpt. pil. Eugeniusza Horbaczewskiego dopiero 1 września 1988 r.

Najmłodsze Liceum Wojskowe OLW w Olsztynie, które zostało utworzone w 1987 r. to jedyna szkoła wojskowa dla małoletnich bez patrona. Wnioskowano do MON o nadanie OLW w Olsztynie imienia Seweryna Pieniężnego ale niestety, uznano, że Seweryn Pieniężny jest nieodpowiednim kandydatem. Był polskim dziennikarzem, redaktorem i wydawcą „Gazety Olsztyńskiej”, działaczem społecznym i oświatowym na Warmii oraz samorządowcem. 7 września 1939 do redakcji gazety wkroczyło gestapo. Seweryn Pieniężny został aresztowany, jego książki skonfiskowano, a dom zburzono. 24 lutego 1940 Seweryn Pieniężny został pobity, zmuszony do wykopania grobu i rozstrzelany w obozie koncentracyjnym w KZ Hohenbruch koło Kłajpedy. Przed śmiercią miał wykrzyknąć Jeszcze Polska nie zginęła.

Ponowiono wniosek, proponując gen. dyw. Sylwestra Kaliskiego, komendanta Wojskowej Akademii Technicznej w latach 1967-1974. Próba także była nieudana, pomimo niewątpliwych jego zasług na polu naukowym. Zajmował się m.in. zagadnieniami konstrukcji rakiet bojowych. W 1973 przeprowadził eksperyment kontrolowanej mikrosyntezy termojądrowej. W 1976 utworzył Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy i został jego pierwszym dyrektorem. Zginął tragicznie w 1978 r. Do tej pory, siedziba największej wojskowej uczelni znajduje się na warszawskim Bemowie przy ul. gen. Sylwestra Kaliskiego, pomimo niedawnej nieudanej próby zmiany nazwy ulicy na gen. pil. Witolda Urbanowicza, legendarnego dowódcy dywizjonu 303.

Polski Korpus Kadetów ma ponad sto lat

W tym roku Stowarzyszenie SALW-a obchodziło 101 lecie powstania Polskich korpusów kadetów II RP. 30 października 1918 roku, w oswobodzonym spod austriackiego panowania Krakowie, w Łobzowie, utworzony został Korpus Kadetów Nr 1.

Na przestrzeni dziejów obserwujemy wzloty i upadki szkół wojskowych dla małoletnich, dla których pierwowzorem jest Szkoła Rycerska (Akademia Szlacheckiego Korpusu Jego Królewskiej Mości i Rzeczypospolitej) – szkoła państwowa założona 15 marca 1765 w Warszawie, której kadetem – symbolem dla nas wszystkich – był i jest Tadeusz Kościuszko.

W połowie lat 80 – tych w wyniku braku zainteresowania służbą wojskową podjęto kolejną próbę odtworzenia sprawdzonego wzorca szkół dla małoletnich, gdzie jednym z założycieli i ojcem dla Ogólnokształcących Liceów Wojskowych (OLW) był Witold Lisowski.

Pułkownik w st. spocz. doktor habilitowany Witold Lisowski (ur. w 1932 r. w Warszawie), syn oficera Wojska Polskiego, prezes Fundacji Grobu Nieznanego Żołnierza, jeden z twórców i założycieli Ogólnokształcących Liceów Wojskowych (OLW 1985-1995) wraz z matką Zofią w 1994 roku otrzymali tytuł i medal Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata za ukrywanie w czasie wojny Józefa Inwentarza.

Witold Lisowski znawca szkół wojskowych dla małoletnich tzw. Korpusów Kadetów jest autorem m.in. artykułu pt. „Polskie Korpusy Kadetów w Latach 1918-1939", a także licznych publikacji z kręgu historii wojskowości. Jest znawcą i miłośnikiem historii medycyny, którą przybliżał w barwny i interesujący sposób czytelnikom na łamach Biuletynu Informacyjnego Wojskowej Izby Lekarskiej "Skalpel".

W połowie lat 90 zlikwidowano prawie wszystkie licea wojskowe w Polsce, pozostało jedyne Ogólnokształcące Liceum Lotnicze w Dęblinie, które w 2023 roku będzie obchodzić 50 – lecie swego istnienia. Odpowiedzialnym za rozformowanie liceów był wiceminister obrony narodowej Romuald Szeremietiew, sprawujący funkcję w rządzie Jana Olszewskiego.

WOLI nie ma patrona

Historia Ogólnokształcących Liceów Wojskowych zatacza się kołem i świadczy o ponownym kryzysie w pozyskaniu odpowiedniego kandydata do służby wojskowej. Zgodnie z decyzją szefa MON w 2019 roku powstało nowe Wojskowe Ogólnokształcące Liceum Informatyczne (WOLI) , które znajduje się w obiektach Wojskowej Akademii Technicznej przy ulicy Sylwestra Kaliskiego w Warszawie.

W 2019 roku naukę w WOLI rozpoczęło 50 uczniów. Szkoła ta również nie ma swojego patrona. Może MON powinien ogłosić konkurs na patrona WOLI?