PROGRAM:

1. Powitanie gości – dyrektor muzeum

2. Chór – Hymn AK

3. Stanisław Górka – życie codzienne

4. Chór – pieśń partyzancka

5. Laudacja dr. Janusz Zajdzik

6. Chór – pieśń powstania Chłopy spod Dęblina

7. Stanisław Górka -

8. Chór – pieśń partyzancka

9. Słowo od autora

10. Chór – piosenki partyzanckie

11. Stanisław Górka – pieśń partyzancka

12. Chór

13. Stanisław Górka IV – Hemar „Wola Polaka”

„Żołnierze Podziemia – Epopeja Dęblińska”

Dęblińska konspiracja, związek Walki Zbrojnej, a następnie Armia Krajowa, była bardzo aktywną i najliczniejszą w Obwodzie Puławskim, razem z okolicznymi placówkami liczyła ponad 600 członków. Niestety w lokalnych publikacjach słyszy się jedynie o żołnierzach „Dulika” utożsamianego ze środowiskiem ryckim.

Praca nad publikacją trwała przez dziewięć lat od 2001 do 2010 roku, kiedy to autor opracowywał materiały archiwalne zgromadzone w Instytucie Pamięci Narodowej dotyczące wydarzeń i losów żołnierzy AK z terenu Dęblina i okolic.

Praca obejmowała kopiowanie tysięcy stron akt ze śledztw i opracowań sporządzanych przez UB-eków z Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Garwolinie. Udało się skompletować ponad 100 teczek personalnych aresztowanych i więzionych żołnierzy AK.

Książka należy do literatury faktu, okraszana jest ogromną ilością 559-ciu dokumentalnych zdjęć. Nazwiska, daty i przebieg wydarzeń są prawdziwe – oparte o dokumenty z archiwów IPN.

Publikacja ukazała się w oparciu o wymuszone zeznania maltretowanych przez UB-eków więzionych żołnierzy AK oraz na podstawie sporządzanych przez Resort list i zestawień członków niepodległościowego podziemia. Ta żmudna praca polegała na ustaleniu nazwisk 544 członków AK – mieszkańców Ireny i okolicznych placówek takich jak Masów, Rycice, Bobrowniki, Mierzwiączka, Michalinów, Młynki i Zdżary.

Książka składa się z dwóch tomów liczących po 400 stron. Tom I zawiera 12 rozdziałów.

Zaczyna się krótką historią Dęblina zawartą na starych fotografiach

- historia pałacu magnackiego Mniszchów;

- budowa twierdzy;

- tragikomiczny opis uroczystości przeniesienie zwłok Feldmarszałka Jana Paskiewicza do Homla;

- rok 1989r. wizytą całej rodziny cara Aleksandra III w Twierdzy Dęblin;-2-

- rok 1914 wizytacja wojskowa cara Mikołaja III;

- sierpień 1920r. pobyt Marszałka Józefa Piłsudskiego w Irenie, przed słynnym manewrem z nad Wieprza oskrzydlającym wojska sowieckie;

- wizyta Prezydenta RP Mościckiego w Dęblinie;

- udział Marszałka Rydza-Śmigłego w uroczystej promocji Szkoły Orląt.

Następnie autor przenosi czytelnika okres dwudziestolecia międzywojennego gdzie zamieszcza opis życia w osadzie gminnej Irena, Bestialski najazd Niemców na Polskę, wkroczenie wojsk hitlerowskich do Dęblina.

I tu się zaczyna opis okupacji w Dęblinie - życie okupacyjne w pigułce. W tym zagłada Żydów Ireńskich. Opis bestialstwa hitlerowców i zabójstwo 80 tys. jeńców sowieckich w obozie zagłady w Twierdzy Śmierci.

Powstawanie struktur konspiracyjnych Związku Walki Zbrojnej przekształconego w 1942r. w Armię Krajową. Dębliniacy walczący w oddziałach partyzanckich „Orlika”, „Hektora”, „Zagona” i „Argila”. Opisy akcji sabotażowych i największych akcji bojowych „Zagona”, jakie dominujący udział mieli Dębliniacy. Wreszcie ostatnie dni okupacji i wyzwolenie Dęblina.

Tom III, to Dębliński PANTEON AK, prezentowane są 53 obszerne biografie najdzielniejszych żołnierzy oddziałów partyzanckich i najwybitniejszych dowódców i organizatorów podziemia niepodległościowego.

W drugiej części przedstawione są alfabetycznie od A do Z – 544 sylwetki członków ZWZ, AK i WiN mieszkańców Dęblina działających w konspiracji w latach 1939-1946.

/Autor:

Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie

Towarzystwo Przyjaciół Dęblina/